Werkwijze

Hier onder wil ik een beeld schetsen van de werkzaamheden, die ik uitvoer in het kader van Speelnatuurprojecten.
De genoemde stappen geven een totaalbeeld van de mogelijkheden, maar ook partiele betrokkenheid in het proces is denkbaar.

A – Vooraf/ eerste contact
Meestal wordt ik benadert, omdat mensen een van mijn projecten kennen en waarderen of nieuwsgierig zijn. Vaak voel je al tijdens een eerste (telefoon)gesprek aan of er een basis voor samenwerking is.
Informatie die handig is, om bij zo’n eerste benadering te verstrekken is:
welke positie heb jezelf binnen een project, hoe ver is het project gevorderd, wie zijn de betrokken partijen…

B – Locatiebezoek/ kennismaking
Als ‘het klikt’ is een gezamenlijk bezoek van de locatie een goed moment, om verder kennis te maken, verwachtingen uit te wisselen en de verdere aanpak en rolverdeling af te stemmen.

C – Offerte
Na aanleiding van zo’n bezoek is het meestal mogelijk om een offerte voor de gevraagde werkzaamheden te maken. Mijn offertes zij vrij uitgebreid en er zit een duidelijke omschrijving van de aanpak en de te nemen stappen in. Afhankelijk van de vraag komt er een totaalprijs voor het hele project uit of is er (gedeeltelijk) een uurprijs vermeld en wordt naderhand afgerekend op basis van de gemaakte uren.

D – Analyse ruimtelijke, financiële, organisatorische en sociale randvoorwaarden
Ik ben gewent mijn ontwerpen te baseren op een uitgebreide analyse van de locatie en de randvoorwaarden. Hiervoor heb ik een vragenlijst opgesteld met aspecten, waarvan ik in meer of mindere mate gedetailleerde informatie nodig heb. Het verkrijgen van die informatie gebeurd in onderling overleg door mij zelf of door de opdrachtgever, meestal door beiden samen.

E – Creëren betrokkenheid & genereren ideeën
Belangrijke bron van informatie over sociale randvoorwaarden en het toekomstig gebruik van de voorziening zijn de gebruikers zelf. Door zoveel mogelijk belanghebbenden aan een tafel bij elkaar te brengen en met elkaar na te denken over dromen & wensen, verwachtingen & eisen, belemmeringen & oplossingen, conflicten & synergieën kan er vanaf begin af aan een sfeer van positieve betrokkenheid ontstaan. Persoonlijke betrokkenheid is cruciale voorwaarde van een duurzaam project.
Dit moment kan verschillende vormen hebben, is soms een rondetafelgesprek, soms een maquettebouwworkshop, soms een droomatelier…

F – PvE & PvA: Programma van Eisen en Plan van Aanpak
Op basis van de verkregen informatie uit de stappen D&E kunnen er PvE & PvA opgemaakt worden. Hiervoor moeten belangen afgewogen, prioriteiten gezet en beslissingen genomen worden. Dit gebeurt meestal in overleg tussen opdrachtgever en verschillende uitvoerende partijen.
Met deze twee stukken kan ik uiteindelijk aan de slag met het ontwerp.

G – Ontwerp
Ik heb geleerd conceptueel en ruimtelijk te ontwerpen. In het aanwezige zoek ik naar eikpunten, patronen en vormen. Het ontwerp is een poging de wensen en eisen van de toekomstige gebruikers te verbinden met het verhaal van de plek. Aanwezige natuur&landschapselementen, zoals waterstand, bodemgesteldheid, beplanting, reliëf, oriëntatie probeer ik zo veel mogelijk te gebruiken en met de nieuwe indeling & inrichting daarop aan te sluiten.
Verwevenheid, samenhang, differentiatie, gradiënten, (multi)functionaliteit en hergebruik zijn een aantal kernbegrippen, die voor mij leidend zijn bij het ontwerpen.

H – Terugkoppeling en afstemming
Afhankelijk van werkwijze en wensen ontstaan er een of meerdere schetsontwerpen. Er komt een onderbouwing van gemaakte keuzes en een toelichting bij de tekening. Vaak kan er ook al een eerste kostenschatting aan verbonden worden.
De schetsontwerp(en) worden in besloten kring getoetst aan het PvE en vervolgens voorgelegd aan een vertegenwoordiging van de betrokken partijen. Mogelijke wijzigingsvoorstellen worden besproken en zo mogelijk en wenselijk uitgevoerd.

I – DO & PvU: Definitief Ontwerp en Plan van Uitvoering
Het eerste of eventueel verder aangepaste ontwerp wordt door de opdrachtgever definitief gemaakt en dient als basis van het bestek/ PvU. Vaak is het zo, dat er op basis van inhoud en verloop van het project gekozen wordt om geen, of maar een gedeeltelijk bestek te gaan schrijven. Dit, omdat er is gebleken, dat het ‘organisch’ aanleggen van natuur(speel)tuinen vaak tot beter resultaat lijdt. Hiervoor geeft een bestek te weinig ruimte. Een PvU omschrijft de werkzaamheden ruimer en laat veel speelruimte voor ‘ontwerpende aanleg’. Dit betekend, dat uiteindelijke vorm en detaillering tijdens de uitvoering ontstaan. Deze aanpak vraagt de nadrukkelijke betrokkenheid van de ontwerper bij de uitvoering en is helaas niet altijd toepasbaar.

J – Begeleiding aanbesteding en uitvoering
In meer of mindere mate ben ik betrokken bij de keuze en de aansturing van de uitvoerder. De optimale situatie is een nauwe samenwerking van uitvoerder en ontwerper. Dit leidt tot maatwerk en maakt het mogelijk in te spelen op onverwachte situaties, zoals die bijna altijd ontstaan tijdens de uitvoering, door onvoorziene gebeurtenissen.
Deze onconventionele aanpak vraagt veel vertrouwen van de opdrachtgever en flexibiliteit van de uitvoerder.

K – Participatief aanleggen
Net zo belangrijk, als het betrekken van de toekomstige gebruikers bij het ontwerp is de fysieke medewerking aan het project. Er zijn veel verschillende tuinelementen, die geschikt zijn voor participatieve aanleg. Kleine tuinen kunnen vaak in z’n geheel door de gebruikers worden aangelegd, bij andere projecten zijn het bv wilgenbouwsels, zaai- en plantwerk of metsel & mozaïekelementen die onder leiding van de ontwerper gezamenlijk kunnen worden aangelegd.

L – Advies bij onderhoud & beheer
Integraal onderdeel van het ontwerpen van natuur(speel)gebieden is het maken van een OnderhoudsOntwikkelingsPlan*. Deze voorziet in zowel de technische, als ook de sociale kant van het beheer.
Belangrijk onderdeel van een OOP is de risicoanalyse en het veiligheidsbeheersplan. Hiervoor heb ik in het loop der tijd een eigen methode ontwikkeld, die op de meeste projecten toegepast kan worden.
Graag maak ik ook in de aanloopfase van het project een aantal adviesafspraken, om het overdracht van het onderhoud soepel en doelmatig te laten verlopen.
En het allerliefst blijf ik nog wel even hangen, maar dat kan helaas niet altijd….. ;))

* voor nadere toelichting omtrent het OOP zie ook de publicatie “Speelnatuur in de stad”